18η Νοεμβρίου: Ευρωπαϊκή Ημέρα Επαγρύπνησης για τα Αντιβιοτικά
Η 18η Νοεμβρίου έχει καθοριστεί από το 2008 ως η “Ευρωπαϊκή Ημέρα Επαγρύπνησης για τα Αντιβιοτικά”. Η εκστρατεία αυτή αποτελεί μια ευρωπαϊκή πρωτοβουλία η οποία συντονίζεται από το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ελέγχου Νοσημάτων (ECDC), σε στενή συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Στόχος της είναι η υποστήριξη των εθνικών εκστρατειών για ορθολογική χρήση των αντιβιοτικών.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η ανακάλυψη της πενικιλίνης το 1928 από τον Sir Alexander Fleming έφερε επανάσταση στην ιατρική. Στις αρχές της δεκαετίας του 1940, η πενικιλίνη χρησιμοποιείται κλινικά για τη θεραπεία ασθενών με λοιμώξεις, μειώνοντας δραματικά τη θνησιμότητα των ασθενών αυτών. Σχεδόν αμέσως μετά, όμως, παρατηρείται το φαινόμενο της αντοχής των βακτηρίων στο αντιβιοτικό αυτό. Από τότε, βέβαια, ένας μεγάλος αριθμός αντιβιοτικών εισήχθησαν σε κλινική χρήση σώζοντας εκατομμύρια ζωές. Η συνεχής όμως εμφάνιση καινούριων μηχανισμών μικροβιακής αντοχής στα αντιβιοτικά, και η ταχεία εξάπλωση ανθεκτικών βακτηριακών στελεχών απειλούν την αποτελεσματικότητα των πολύτιμων αυτών φαρμάκων. Είναι εμφανές ότι βακτήρια και αντιβιοτικά βρίσκονται σε μια συνεχή μάχη επικράτησης.
Η εμφάνιση και εξάπλωση πολυανθεκτικών μικροβίων αποτελεί μια σοβαρότατη απειλή για την παγκόσμια δημόσια υγεία. Λοιμώξεις με πολυανθεκτικά βακτήρια συχνά οδηγούν σε καθυστέρηση στην έναρξη κατάλληλης αντιβιοτικής θεραπείας, αυξημένη νοσηρότητα και θνησιμότητα, καθώς και αυξημένη διάρκεια παραμονής στο νοσοκομείο. Η εμφάνιση δε πανανθεκτικών βακτηριακών στελεχών (δηλαδή βακτηρίων ανθεκτικών σε όλα τα διαθέσιμα αντιβιοτικά φάρμακα) είναι γεγονός ιδιαίτερα ανησυχητικό, καθώς λοιμώξεις με τα βακτήρια αυτά είναι ουσιαστικά μη θεραπεύσιμες.
Η εξάπλωση της μικροβιακής αντοχής οφείλεται εν μέρει στην αλόγιστη χρήση αντιβιοτικών φαρμάκων. Η βελτίωση των πρακτικών χορήγησης αντιβιοτικών (ορθολογική χρήση αντιβιοτικών) είναι επομένως ύψιστης σημασίας. Ορθολογική χρήση αντιβιοτικών σημαίνει να χρησιμοποιούμε αντιβιοτικά μόνο όταν χρειάζεται (δηλαδή για τη θεραπεία βακτηριακών λοιμώξεων). Τα αντιβιοτικά δεν είναι αποτελεσματικά εναντίον ιογενών λοιμώξεων (όπως η γρίπη ή το κρυολόγημα) άρα δεν πρέπει να χορηγούνται σε αυτές τις περιπτώσεις. Ορθολογική χρήση αντιβιοτικών, επίσης, σημαίνει να χρησιμοποιούμε αντιβιοτικά στη σωστή δόση και για τη σωστή διάρκεια, και να χρησιμοποιούμε αντιβιοτικά με στενό φάσμα δράσης όταν αυτό είναι δυνατό. Η ορθολογική χρήση των αντιβιοτικών αποτελεί ευθύνη όλων μας, επαγγελματιών υγείας και ασθενών.
Θα πρέπει να θυμόμαστε ότι αντιβιοτικά πρέπει να λαμβάνονται μόνο μετά από συνταγή ιατρού ο οποίος μας έχει εξετάσει. Δεν φυλάμε αντιβιοτικά για μεταγενέστερη χρήση και δεν χρησιμοποιούμε αντιβιοτικά που έχουν περισσέψει από προηγούμενες θεραπείες. Δεν δίνουμε σε άλλους αντιβιοτικά που μας έχουν περισσέψει.
Συστάσεις προς Φαρμακοποιούς
Η Εθνική Επιτροπή Ενιαία Υγεία για την Αντιμετώπιση της Μικροβιακής Αντοχής, εξέδωσε συστάσεις προς τους φαρμακοποιούς και υπό το σύνθημα “Μαζί μπορούμε να περιορίσουμε το πρόβλημα της Μικροβιακής Αντοχής”, ζητεί τη στήριξη των φαρμακοποιών στην καταπολέμηση της
ανησυχητικά αυξανόμενης μικροβιακής αντοχής στη χώρα μας.
Δυστυχώς, αναφέρεται στην επιστολή, η Κύπρος συγκαταλέγεται ανάμεσα στις χώρες με τα υψηλότερα ποσοστά κατανάλωσης αντιβιοτικών και συνεπακόλουθης μικροβιακής αντοχής.
“Ως Φαρμακοποιοί έχετε την ευθύνη να στηρίξετε την ορθολογική χρήση των αντιβιοτικών διασφαλίζοντας ότι τα αντιβιοτικά θα παραμείνουν πολύτιμα και δραστικά. Επιπλέον, έχετε να διαδραματίσετε καθοριστικό ρόλο στην ενημέρωση τωνασθε νών βοηθώντας τους να κατανοήσουν τη σημασία της υπεύθυνης χρήσης των αντιβιοτικών. Σας αποστέλλουμε ενημερωτικό έντυπο για τους ασθενείς σας με θέμα την υπεύθυνη χρήση αντιβιοτικών”.
Στον ιστότοπο της Ευρωπαϊκής Ημέρας (http://antibiotic.ecdc.europa.eu) και της Παγκόσμιας Εβδομάδας Επαγρύπνησης για τα Αντιβιοτικά (http://www.who.int/who-campaigns/world-antibiotic-awareness-week) παρέχεται συμπληρωματικό ενημερωτικό υλικό καθώς και σύνδεσμοι για την προώθηση της συνετής χρήσης των αντιβιοτικών. Επιπλέον στον σύνδεσμο (https://www.ecdc.europa.eu/sites/default/files/documents/Antimicrobial%20resis-
tance%20surveillance%20in%20Europe%202023%20-%202021%20data.pdf) βρίσκεται η τελευταία έκθεση του ECDC με θέμα δεδομένα επιτήρησης της μικροβιακής αντοχής στις χώρες της Ευρώπης συμπεριλαμβανομένης και της Κύπρου.
